Daarnaast worden omvangmetingen van de extremiteit (indien toepasbaar) uitgevoerd en door middel van de Lymphscanner de hoeveelheid vocht in het weefsel gemeten.

Huidproblemen

Vaak leidt een chirurgische ingreep en/of radio-/ chemotherapie tot secundair lymfoedeem in het behandelde gebied. Secundair lymfoedeem kan zich zowel in de borst als in de arm aan aangedane zijde optreden. Sinds de opkomst van de schildwachtklier biopsie kan de uitgebreidheid van de axillaire lymfeklierdissectie beperkt worden. Bij een ruimere dissectie bestaat meer kans op het risico in de ontwikkeling van lymfoedeem. Het lymfoedeem kan zowel in een vroeg stadium na ingreep ontstaan, maar ook de mogelijkheid van latere ontwikkeling blijft een levenslang risico. In de eerste fase van de zwelling treffen wij vaak ‘waterig’ oedeem aan, bij lang bestaand oedeem treedt infiltratie van vet en fibreus weefsel op en wordt het ‘pitting’ oedeem en kan het uiteindelijk een ‘non pitting’ oedeem worden: dit stadium is veel moeilijker te behandelen.

Uit onderzoek is gebleken dat de psychosociale gevolgen bij patiënten waarbij zwelling aan de arm optreedt een moeilijker verwerkingsproces van het mammacarcinoom hebben en een slechtere psychosociale aanpassing vergeleken met vrouwen die de ziekte achter zich kunnen laten. Verder ontstaan sneller gevoelens van angst als een teken dat de kanker terug is of dat de zwelling van borst of arm permanent is.

Oedeem kan klachten geven zoals een stijf en/of hard gevoel in de borst ofwel fibrosering van het weefsel, pijn en/of een gevoel van kramp wat niet weg gaat. Daarnaast kan het oedeem, afhankelijk van de omvang van de lymfklierdissectie, zich ook manifesteren in de arm van het aangedane deel en in de flank net onder de oksel. In de arm voelen de vrouwen vaak een zwaar en vermoeid gevoel, ervaren bewegingsbeperking en het niet goed kunnen functioneren in het dagelijks leven. Het oppakken van een kind of het kammen van het haar is niet meer vanzelfsprekend en soms te zwaar.

Behandelingen

Met oedeemtherapie kan door middel van intermitterende pneumatische compressietherapie (IPC), endermologie, zwachtelen, en het aanmeten van compressiematerialen deze klachten verminderen. Ook kunnen fascietechnieken, een methode die inspeelt op het bindweefsel, worden ingezet. Wanneer er sprake is van een vastzittend litteken, kan het toepassen van littekentherapie bijdragen aan vermindering en versoepeling van het littekenweefsel (NVH).

Intermitterende pneumatische compressietherapie

Uit onderzoek is gebleken dat intermitterende pneumatische compressietherapie effectief is in het behandelen van lymfoedeem. IPC heeft als doel contractie van het lymfesysteem te stimuleren en het interstitieel vocht in het verzadigde milieu te mobiliseren naar een vrijer milieu om het lymfoedeem te reduceren. IPC heeft enkel invloed op de oppervlakkige lymfvaten. Deze liggen epifasciaal en draineren zowel de cutis als subcutis. IPC is effectief in het verminderen van het armvolume, maar volledige reductie van het oedeem wordt zelden bereikt, daarom is het aanmeten van compressiematerialen en zelfmanagement na behandelingen belangrijk. Dit laatste zorgt ook voor een betere therapietrouw. Indien lymfeoedeem zich bevindt in de borst en/of flank zal manuele lymfedrainage worden toegepast.

Compressietherapie

Als er geen verdere oedeemreductie bereikt kan worden tijdens de initiële intensieve therapiefase wordt compressietherapie toegepast worden d.m.v. therapeutisch elastische kousen (TEK). De TEK voor de arm wordt aangemeten in de praktijk, op maat gemaakt en zijn bij voorkeur niet-elastisch plat geknoopt (vlakbrei). De druk van de TEK is dan regelmatiger verdeeld over de extremiteit en er is minder kans op insnoering. Doordat wij naast de manuele therapie als behandelaar ook het aanmeten en afleveren van de kous aanbieden is succes met deze therapie het grootst.

Behandelfrequentie

In (maximaal) drie maanden wordt de wekelijkse behandeling in frequentie afgebouwd met aandacht voor de individuele coping style, gezondheidsvaardigheden. Er volgt een overgangsfase van de initiële behandelfase naar de onderhoudsbehandelfase, waarbij de patiënt wordt aangeleerd zelf te masseren, te trainen, huidzorg toepassen en alert te zijn op huidveranderingen.

Zelfmanagement

Na het medische circuit, kan ook de oedeemtherapie belastend worden ervaren. Wij begeleiden onze patiënten in het toewerken naar het opnieuw vertrouwen een aanvoelen van hun lichaam in deze nieuwe situatie en stimuleren zelfmanagement. De adviezen en bewegingsoefeningen leiden naar een betere therapietrouw buiten de praktijk en geven meer zelfstandigheid in het managen van de aandoening. De oefeningen bestaan uit het zelf soepel kunnen houden van het weefsel en het omgaan en toepassen van compressietherapie. De adviezen bestaan uit praktische tips en begeleiding om het aangedane lichaamsdeel niet te overbelasten zoals met sport, zodat ernstige toename van het oedeem voorkomen wordt. Daarnaast wordt er altijd een opvolgend consult gepland na een aantal maanden om te evalueren hoe het gaat.

Vergoeding

Oedeemtherapie wordt vergoed vanuit het fysiotherapie pakket. Omdat het in de meeste gevallen een chronische aandoening is, wordt oedeemtherapie vanaf de 21ste behandeling betaald vanuit de basisverzekering. Dit houdt in dat de eerste 20 behandelingen vergoed moeten worden vanuit de aanvullende verzekering. Wij raden onze patiënten aan om zelf hun polis te raadplegen of contact op te nemen met hun zorgverzekeraar.

Meer informatie voor verwijzer of patiënt?